Strona główna - Korzenie Miasta

Zobacz film

Muzeum Powstania Warszawskiego
przedstawia

01 Historia

Przeloty nad Warszawą

W czasie II wojny światowej Niemcy wykonywali zdjęcia lotnicze obszarów, przez które przechodził front.

Fotografie te pozwalały m.in. na tworzenie szczegółowych map i planowanie działań militarnych. Odpowiadał za nie niemiecki wywiad.

Miasta były fotografowane przez Niemców podczas setek przelotów. Warszawa została w ten sposób udokumentowana wielokrotnie. Na zdjęciach widać polską stolice sprzed Powstania Warszawskiego, z okresu trwania walk i już doszczętnie zburzone miasto po zakończeniu starć. Na klatkach z kolejnych przelotów można zauważyć, jak zmieniało się miasto.

Po przekroczeniu granic obszaru zainteresowania, samolot zawracał na sąsiednią linię przelotu i działanie było powtarzane. Choć tworzone na potrzeby wojskowe, zdjęcia te dzisiaj stanowią wyjątkowy zasób historyczny i edukacyjny. Kompleksowo ukazuje on polską stolicę sprzed Powstania i proces jej niszczenia.

Operacja Turban

Niemiecka dokumentacja lotnicza wyróżniała się pod względem technicznym i organizacyjnym. Pod koniec walk stało się jasne, jak ważne będą te fotografie dla budowania przewagi w powojennym świecie.

Wojska aliantów i Armia Czerwona prowadziły wyścig nie tylko do Berlina, ale również o to, kto przejmie zbiór dokumentów wroga. Amerykanie i Brytyjczyycy musieli odnaleźć możliwie szerokie zasoby zdjęć lotniczych, zanim wpadłyby one w ręce ZSRR i potencjalnie zagroziły bezpieczeństwu Europy.

Dick Tracy, Orwell, Tenant. To kryptonimy niektórych z odnalezionych zbiorów fotografii. Łącznie ponad 1 milion 200 tysięcy zdjęć inwentaryzowano aż 4 lata. Znaczenie tych materiałów spadło dopiero w latach sześćdziesiątych, wraz z pojawieniem się nowej generacji samolotów szpiegowskich oraz satelitów. Kopie klisz trafiły do amerykańskich i brytyjskich archiwów, z których udało się je pozyskać Muzeum Powstania Warszawskiego.

Prolog do „Miasta Ruin”

Nowa kolekcja zdjęć lotnicznych stanowi swoisty prolog do krótkometrażowego filmu „Miasto Ruin” wyprodukowanego przez Muzeum Powstania Warszawskiego.

„Miasto Ruin” przedstawia opuszczone zgliszcza polskiej stolicy z perspektywy kokpitu samolotu. Pośród zrujnowanych zabudowań wyróżnia się kilkadziesiąt budowli odtworzonych ze szczególną pieczołowitością na podstawie kolekcji unikatowych archiwaliów, w tym kilkuset zdjęć lotniczych. Film ten stanowi dzisiaj stały element wystawy Muzeum.

Animacja stworzona w 2010 roku została oparta na 300 zdjęciach pozyskanych z przelotów sowieckich realizowanych wiosną 1945 roku. Projekt „Korzenie Miasta” budujemy z wykorzystaniem kilkukrotnie większej bazy fotografii.

1,2 miliona

Liczba niemieckich zdjęć lotniczych pozyskanych przez Zachodnich Aliantów w ostatnim okresie II wojny światowej.

4

Tyle lat zajęła inwentaryzacja zdjęć odbywająca się w bazie RAF Medmenham.

Orle Gniazdo w Bawarii

Miejsce, w którym znaleziono większość poszukiwanych zdjęć lotniczych.

GX

Kryptonim nadany całemu zbiorowi fotografii.

BV 141

Jeden z najbardziej nietypowych modeli niemieckich samolotów używanych do zwiadu.

20

Przez co najmniej tyle lat po wojnie niemieckie zdjęcia stanowiły dla Amerykanów najlepsze źródło do tworzenia map Europy Wschodniej.

blisko 2000

Liczba zdjęć pozyskanych przez Muzeum Powstania Warszawskiego.

Baza zdjęć

Muzeum Powstania Warszawskiego pozyskało blisko 2000 w większości wcześniej niepublikowanych, unikatowych zdjęć lotniczych Warszawy z okresu II wojny światowej.

Fotografie zostały opracowane jako warstwy mapy miasta w specjalistycznym oprogramowaniu typu GIS. Przeglądając kolejne przeloty, można prześledzić wydarzenia Września 1939 roku, Powstania w Getcie i Powstania Warszawskiego. Widać skalę zniszczeń dokonanych przez Niemców przed wejściem Armii Czerwonej do miasta.

Zobacz bazę zdjęć

Pierwszy temat badań wskazali sami Powstańcy. Świadkami wojennych wydarzeń są stare drzewa. Rosnące w Warszawie jeszcze przed 1939 rokiem, pamiętają czasy przedwojennej stolicy, a później lata okupacji i ciężkie walki z okresu Powstania Warszawskiego. Choć bardzo często nie zdajemy sobie z tego sprawy, to wiele z nich do dzisiaj funkcjonuje w przestrzeni Warszawy. Zadaniem jest ich odnalezienie i opisanie.

Zainspirowani tym kierunkiem poszukiwań, przedstawiamy Państwu kilka przykładowych drzew – niemych świadków historii. Prezentujemy je na mapie Warszawy wraz z zestawem dodatkowych materiałów z zasobów Muzeum Powstania Warszawskiego. Przedstawiamy także ich współczesne zdjęcia.

Warstwy Miasta

Zdjęcia lotnicze mogą być źródłem wielu informacji. Przy pierwszym spojrzeniu czytelny jest układ ulic i budynków. Dostrzec można trasy pojazdów, czy barykady ustawione podczas Powstania. Każda grupa elementów, to osobna warstwa historii miasta z okresu Powstania, ale i możliwość zrozumienia, jak wyglądała i funkcjonowała przedwojenna Warszawa.

Dokładne opracowanie zbioru zdjęć jest tak dużym wyzwaniem, że dla zespołu Muzeum niezbędna jest pomoc w poszukiwaniu i uzupełnianiu wielu nieodkrytych jeszcze historii. Do szczegółowego poznania fotografii chcemy zaprosić Państwa. W ten sposób przez najbliższe lata wspólnie będziemy tworzyli projekt „badań społecznościowych” (ang. citizen science). W jego ramach korzystanie z zaawansowanych narzędzi internetowych połączymy z odwiedzaniem i dokumentowaniem tych miejsc współczesnej Warszawy, które mają swoją powstańczą przeszłość. Każdy z takich tematów badawczych, to kolejna warstwa poznawania korzeni naszego miasta.

Warstwa 1

Budynki

Warstwa 2

Drzewa

Warstwa 3

Tramwaje

Warstwa 4

Barykady

Budynki

Drzewa

Tramwaje

Barykady

Budynki
Drzewa
Tramwaje
Barykady

Pałac Saski

Śródmieście

52°14'27.4"N 21°00'40.2"E

Kilka arkad i płyta, od 1925 r. Grób Nieznanego Żołnierza. To niewielka pozostałość po niegdyś okazałym Pałacu Saskim. Dawniej rezydencja królewska, w czasie okupacji niemieckiej została zajęta przez Wehrmacht. W pierwszych dniach sierpnia powstańcy otoczyli Pałac, ale nie zdołali go zdobyć.

Więcej

Powstania Niemcy dopisali trzy miesiące po jego upadku. 27-29 grudnia ’44 saperzy wysadzili gmach w powietrze. Ostały się tylko kolumny i łuki dzisiaj goszczące uroczystości państwowe.

Wróć

Pałac Brühla

Śródmieście

52°14'31.3"N 21°00'38.4"E

Życie ministra króla Augusta III to gotowy materiał na scenariusz filmu. Henryk Brühl: kolekcjoner zegarków, kamizelek i porcelany miśnieńskiej. Pałac znajdujący się swego czasu przy Pl. Piłsudskiego został dla niego odrestaurowany ok. 1750 roku w dekoracyjnym stylu rokoko i od tego czasu nosił jego nazwisko.

Więcej

W czasie okupacji pełnił on rolę siedziby gubernatora dystryktu warszawskiego. Podobnie jak Pałac Saski, tak i Pałac Brühla został wysadzony w powietrze przez Niemców w grudniu ’44.

Wróć

Dworzec Główny

Śródmieście

52°13'35.1"N 20°59'14.3"E

Na miejscu dzisiejszego Dworca Warszawa Śródmieście w momencie wybuchu wojny powstawał Dworzec Główny. Po wejściu Niemców budowę zakończono w prowizoryczny sposób i uruchomiono obsługę pociągów.

Więcej

W czasie Powstania Dworzec nie został zajęty przez Polaków – broniła go silna niemiecka załoga. Był on też przyczółkiem do wyprowadzania ataków na pozycje powstańców. Podobnie jak wiele innych elementów kluczowej infrastruktury, Dworzec został wysadzony przez Niemców przed wycofaniem się z miasta.

Wróć

Kościół św. Floriana

Praga

52°15'05.8"N 21°01'49.3"E

Górujący nad Pragą kościół powstał na przełomie wieków XIX i XX w. W sierpniu posłużył on Niemcom jako punkt oporu przed atakiem powstańców zmierzających w kierunku Mostu Kierbedzia.

Więcej

W połowie września, w czasie natarcia 1. Armii Wojska Polskiego pozostającej pod dowództwem sowieckim, został wysadzony w powietrze przez niemieckich saperów – wysokie wieże kościelne mogłyby posłużyć obserwatorom artylerii. Kościół odbudowano wiernie po wojnie, a od lat ’90 jest również katedrą i bazyliką mniejszą.

Wróć

Stacja Pomp Rzecznych

Czerniaków

52°12'58.4"N 21°02'47.1"E

Filtry Lindleya od 1886 r. pobierały wodę z Wisły za pomocą Stacji Pomp Rzecznych. Ich budowa zbiegła się z jedną z największych powodzi, jakie nawiedziły Warszawę w XIX w. – w jej skutek koryto rzeki oddaliło się o kilkaset metrów od pomp, co wpłynęło na kształt instalacji.

Więcej

Stacja była celem wielokrotnych ataków powstańców ze względu na jej strategiczne znaczenie. Bombardowana przez Sowietów, została finalnie wysadzona przez Niemców pod koniec września. Jej działanie przywrócono już w maju ’45.

Wróć

Dworzec Pocztowy

Wola

52°14'07.4"N 20°59'24.8"E

Budowa nieistniejącego dzisiaj Dworca Pocztowego przy ul. Żelaznej rozpoczęła się w ’36, ale został on oddany do użytku dopiero w ’41. Obsługiwał wtedy m.in. korespondencję Wehrmachtu z frontu wschodniego.

Więcej

Zgrupowanie „Chrobry II” zajęło go bezkrwawo w pierwszych dniach sierpnia i broniło się w nim do końca Powstania – stanowił on „żelazną redutę”. Wysadzony w powietrze przez Niemców po zakończeniu walk i częściowo odbudowany po wojnie służył Poczcie Polskiej do 2007 r., kiedy został rozebrany.

Wróć

Szpital Wolski

Wola

52°14'10"N 20°57'55.9"E

Szpital Wolski. W chwili wybuchu powstania placówka dysponująca 480 łóżkami miała 220 chorych leżących. Spośród członków personelu obecnych było m.in. jedenastu lekarzy oraz grupa studentów i studentek medycyny. W kolejnych dniach pojawiali się kolejni pacjenci szpitala. 5 sierpnia 1944 roku w tzw. czarną sobotę Niemcy zlikwidowali szpital, mordując ponad 360 osób.

Polska Akcyjna Spółka Telefoniczna PAST-a

Śródmieście

52°14'10.7"N 21°0'23"E

Polska Akcyjna Spółka Telefoniczna PAST-a, obiekt IX zgrupowania rtm. „Leliwy” („Kiliński”); atakowany: 1 VIII 1944; 3/4 VIII 1944; 17/18 VIII 1944 oraz 19/20 VIII 1944 – wówczas zdobyty

Więcej

Polska Akcyjna Spółka Telefoniczna. Podczas Powstania Warszawskiego budynek PAST-y stał się miejscem zaciętych walk. Był bardzo silnie broniony przez Niemców. Walki o zdobycie gmachu trwały od 2 sierpnia do 20 sierpnia i zostały zakończone sukcesem, jednak sam budynek został bardzo poważnie zniszczony. Pozostał w rękach powstańców – wraz z otaczającym go obszarem Śródmieścia Północnego – do dnia kapitulacji.

Wróć

Elektrownia Tramwajów Miejskich

Wola

52°13'51.8"N 20°58'51.8"E

Elektrownia Tramwajów Miejskich. Podczas okupacji działała tu 47. kompania użyteczności publicznej XaI zgrupowania WSOP dowodzonego przez por. „Lubicza” (Władysława Orłowskiego). 6 sierpnia 1944 roku elektrownia została zbombardowana przez Niemców, a po upadku powstania mury wysadzono.

Kamienica Wolanowskiego

Śródmieście

52°14'11.4"N 21°0'15.2"E

Kamienica Wolanowskiego wzniesiona pod koniec XIX wieku. W poprzek ulicy Próżnej wzniesiono 2 sierpnia barykadę pomiędzy kamienicami 9 i 14, a w budynku nr 14 znalazł schronienie baon Kilińskiego..

Towarzystwo Kredytowe Ziemskie

Śródmieście

52°14'17.7"N 21°0'42.2"E

Towarzystwo Kredytowe Ziemskie – Zjednoczony Bank Ziemiański. Podczas okupacji utworzono tu arbeitsamt. Od 2 sierpnia 1944 roku w podziemiach gmachu działał punkt ratowniczo-sanitarny.

Dom Towarzystwa Ubezpieczeń "Rosja"

Śródmieście

52°14'3.7"N 21°0'35"E

dom Towarzystwa Ubezpieczeń „Rosja”; 1 VIII 1944 m.konc. II plutonu komp. „Koszta”; w Drukarni Bankowej od 2 VIII 1944 Placówka Nr 6 WZW BIP KG AK; Szpital Polowy;

Więcej

Gmach Towarzystwa Ubezpieczeń „Rosja” był najbardziej okazałym budynkiem na ul. Marszałkowskiej. Budynek został zajęty pierwszego dnia Powstania Warszawskiego i stał się siedzibą Kompanii Ochrony Sztabu Obszaru Warszawskiego Armii Krajowej „Koszta”.

Wróć

Klinika Dermatologiczna (UW) Szpitala Dzieciątka Jezus

Ochota

52°13'24.9"N 20°59'56.3"E

Klinika Dermatologiczna (UW) Szpitala Dzieciątka Jezus. Dyrektor dr Marian Piotr Grzybowski, asystentka dr Halina Zofia Draheim (w literaturze powstańczej jako Halina Stankiewicz-Grzybowska).

Więcej

Klinika Dermatologiczna (UW) Szpitala Dzieciątka Jezus. Kierował nią prof. Marian Grzybowski, który obok leczenia, angażował się tajne nauczenie i działalność podziemną.

Wróć

Wieża ciśnień

Ochota

52°13'24.3"N 20°59'42.8"E

wieża ciśnień; 4 lub 5 VIII 1944 rano zastrzelono niemieckiego obserwatora ulokownego na wieży, ogniem rkm kierował por. „Sławek” (Franciszek Sławiński) z komp. „Corda” baonu „Chrobry I”; (Pietras-Zgrupowanie Sosna s. 31)

Więcej

Wieża ciśnień na Stacji Filtrów. Stanowiła punkt obserwacyjny i strzelniczy dla Niemców. Między innymi ostrzeliwali z niej kolumnę pacjentów i personelu podczas ewakuacji Szpitala Dzieciątka Jezus.

Wróć

Hotel "Victoria"

Śródmieście

52°14'12.2"N 21°0'37.6"E

Hotel „Victoria”, zdobyty 1 VIII 1944 przez komp. Kedywu „Kolegium B”, od tego dnia mp. komendanta Okr. Warsz. AK płk. „Montera”; w następnych tygodniach w budynku działał Szpital Polowy (Termopile-Śr.Płn.s.79)

Więcej

Hotel „Victoria” zdobyty 1 VIII 1944 przez kompanię Kedywu „Kolegium B”, od tego dnia pełnił funkcję miejsca postoju komendanta Okręgu Warszawa AK płk. „Montera”. W budynku hotelu działał szpital polowy. Obiekt już nie istnieje.

Wróć

Warszawska Szkoła Pielęgniarstwa

Śródmieście

52°13'23.7"N 21°0'22.2"E

Warszawska Szkoła Pielęgniarstwa. W latach okupacji działał tu oddział chirurgiczny Szpitala Dzieciątka Jezus. Tu odbyła się akcja bojowa 3 batalionu pancernego „Golski”, w której 12 żołnierzy AK stoczyło nierówną walkę z Niemcami w gmachu Ministerstwa Komunikacji.

Centrala Pocztowej Kasy Oszczędności

Śródmieście

52°14'8.1"N 21°0'38.2"E

Centrala Pocztowej Kasy Oszczędności, największy podczas obóz jeńców – Zbornica Jeniecka, po zbombardowaniu i częściowym zniszczeniu gmachu 2 IX 1944 ewakuowano 218 jeńców wraz ze szpitalikiem (21 rannych)

Więcej

Centrala Pocztowej Kasy Oszczędności. Podczas Powstania była największym obozem jeńców niemieckich. Po zbombardowaniu i częściowym zniszczeniu gmachu 2 września 1944 ewakuowano z Centrali PKO 218 jeńców wraz z 21 rannymi z tamtejszego szpitalika.

Wróć

Gmach Technologii Chemicznej Politechniki Warszawskiej

Śródmieście

52°13'16.6"N 21°0'19.2"E

Gmach Technologii Chemicznej Politechniki Warszawskiej; obroną dowodził filmowiec, d-ca 161. plutonu 4. komp. 3 Baonu Pancernego AK „Golski” plut. „Wagner” http://www.1944.pl/historia/powstancze-biogramy/Ziemowit_Karpinski; ciężko ranny 19 VIII 19

Więcej

Gmach Technologii Chemicznej Politechniki Warszawskiej. Obroną budynku dowodził przedwojenny aktor, dowódca plutonu w batalionie „Golski” – Ziemowit Karpiński ps. Wagner.

Wróć

Hala Targowa Mirowska (wschodnia)

Śródmieście

52°14'24.5"N 21°0'10.1"E

Hala Targowa Mirowska (wschodnia); 7 VIII 1944 w hali Niemcy zamordowali ok. 30 osób, oraz 10 mężczyzn z Sonder Verbrennungskommando sprzątającego i palącego zwłoki; (Rejestr str. 94-95)

Więcej

Hala Mirowska (wschodnia). 7 i 8 sierpnia 1944 roku Niemcy zamordowali w obu Halach Mirowskich kilkaset osób.

Wróć

Sąd Grodzki

Wola

52°14'22.8"N 20°59'24.8"E

Gmach Sądów Grodzkich. Podczas okupacji w części budynku Niemcy urządzili szpital, który później znalazł się na granicy getta, a 1 sierpnia 1944 o godz. 13:00 został ewakuowany.

Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego

Śródmieście

52°13'16.6"N 21°0'19.2"E

Urząd Komendanta Policji Bezpieczeństwa i SD (Der Kommandeur der Sicherheitspolizei und des Sicherheitsdienstes für den Distrikt Warschau – KdS Warschau)

Więcej

Ministerstwo Wyznań Religijnych i Oświecenia Publicznego. Podczas okupacji mieścił się tu Urząd Komendanta Policji Bezpieczeństwa i Służby Bezpieczeństwa Dystryktu Warszawskiego.

Wróć

Szpital Zakaźny Miejski św. Stanisława.

Wola

52°14'4.1"N 20°58'19"E

Szpital Zakaźny Miejski św. Stanisława. W dniu wybuchu Powstania Warszawskiego szpital stał się miejscem schronienia około 600 mieszkańców.

Urząd Telekomunikacyjny i Telegraficzny

Śródmieście

52°13'41.3"N 21°0'34.9"E

Urząd Telekomunikacyjny i Telegraficzny, obiekt 3. komp. IV zgrupowania AK „Gurt”.

Więcej

Urząd Telekomunikacyjny i Telegraficzny. W czasie Powstania Warszawskiego budynek był niemiecką redutą, nigdy nie zdobytą przez Powstańców. 18 sierpnia 1944 roku w wypalonych salach biurowca rozstrzelano 18 polskich pracowników poczty.

Wróć

Pałac Raczyńskich

Śródmieście

52°15'0.4"N 21°0'30.3"E

Pałac Raczyńskich; do 1939 Ministerstwo Sprawiedliwości, w Powstaniu Centralny Szpital Polowy Nr 1; od 13 VIII 1944 mp. KG AK;

Więcej

Pałac Raczyńskich, w którym do 1939 roku mieściło się Ministerstwo Sprawiedliwości. W Powstaniu Warszawskim w pałacu zorganizowano szpital polowy. 2 września 1944 roku hitlerowcy podpalili szpital wraz z blisko 400 rannymi.

Wróć

Kościół pw. św. Karola Boromeusza

Wola

52°14'26.3"N 20°59'32.6"E

Kościół pw. św. Karola Boromeusza. 1 sierpnia 1944 roku na wieży kościelnej ulokowano niemieckiego snajpera, który tuż po godzinie „W” zastrzelił ppor. Stefana Zielewicza „ Olchę” z „batalionu „Gustaw”.

Kamienica „Pod Gigantami"

Śródmieście

Kamienica „Pod Gigantami”. W latach okupacji mieściło się tu szefostwo uzbrojenia oraz warszawskich struktur Abwehry. Budynek został zdobyty 1 sierpnia 1944 roku przez zorganizowany naprędce oddział pod dowództwem por. Kazimierza leskiego „Bradla”.

Szpital w PWPW (Sanguszki 1)

Śródmieście

52°15'22.2"N 21°0'25.4"E

W czasie Powstania punkt sanitarny w Państwowej Wytwórni Papierów Wartościowych przekształcono w mały szpital. Mieścił się on w tzw. schronie prezydenckim i suterenie pod papiernią. 28 sierpnia, po kapitulacji PWPW, która była ostatnim powstańczym bastionem na Starówce, dr Petrynowska została zamordowana wraz z ciężko rannymi pacjentami.

Więcej

W czasie Powstania punkt sanitarny w Państwowej Wytwórni Papierów Wartościowych przekształcono w mały szpital. Mieścił się on w tzw. schronie prezydenckim i suterenie pod papiernią.

Wróć

Szpital polowy Smulikowskiego (ZNP)

Śródmieście

52°14'16.8"N 21°1'53.7"E

W gmachu Związku Nauczycielstwa Polskiego przy ul. Smulikowskiego 6/8 uruchomiono szpital polowy na 40-60 łóżek i ambulatorium dla żołnierzy i ludności cywilnej. Komendantem szpitala był dr Józef Kubiak. Po zajęciu Powiśla przez Niemców rannych ewakuowano na Wolę.

Więcej

W gmachu Związku Nauczycielstwa Polskiego przy ul. Smulikowskiego 6/8 uruchomiono szpital polowy na 40-60 łóżek i ambulatorium dla żołnierzy i ludności cywilnej.

Wróć

Szpital polowy Boduena 4

Śródmieście

52°14'2.1"N 21°0'46.9"E

W piwnicach przy Boduena 4 mieścił się wojskowy szpital polowy Korpusu Bezpieczeństwa. Zorganizowano tam przychodnię dentystyczną, w której pacjentów przyjmowali dr Janina Słubicka i dr Iwan Raczew (Bułgar). 15 września 1944 r. szpital został przez Niemców zbombardowany. Pod gruzami zginęło 107 osób.

Więcej

W piwnicach przy Boduena 4 mieścił się wojskowy szpital polowy Korpusu Bezpieczeństwa. Zorganizowano tam przychodnię dentystyczną. 15 września 1944 r. szpital został przez Niemców zbombardowany.

Wróć

Szpital Dzieciątka Jezus

Ochota

52°13'26.3"N 20°59'56.3"E

W pierwszej połowie sierpnia 1944 r. załoga Szpitala Dzieciątka Jezus przy ul. Lindleya udzielała pomocy ludności cywilnej oraz zgłaszającym się rannym powstańcom i Niemcom z pobliskich placówek. 13 sierpnia do szpitala weszli Ukraińcy z Pułku Kamińskiego, wspierani przez hitlerowców i dopuścili się licznych rabunków i gwałtów.

Więcej

Wróć

Szpital Ewangelicki Królewska 35

Śródmieście

52°14'15.9"N 21°0'21.4"E

Powstańczy szpital ewangelicki przy ul. Królewskiej 35 mieścił się w budynku szkolnym Żeńskiego Liceum Handlowego. W dniu wybuchu Powstania miał 35 łóżek.W czasie pierwszego szturmu na budynek PAST-y szpital był pod ciągłym ostrzałem przez 6 dni. 6 sierpnia, po zniszczeniu budynku, w którym się mieścił, przyszedł rozkaz ewakuacji szpitala na ul. Szpitalną 5 (róg Przeskok) oraz częściowo na ul. Szpitalną 8, gdzie było około 25 łóżek.

Więcej

Powstańczy szpital ewangelicki przy ul. Królewskiej 35 mieścił się w budynku szkolnym Żeńskiego Liceum Handlowego. W dniu wybuchu Powstania miał 35 łóżek.

Wróć

Szpital polowy Zgoda 11

Śródmieście

52°13'59.8"N 21°0'41.3"E

Szpital polowy i punkt ratunkowo-sanitarny zorganizowany w gmachu Banku Kredytowego przy ul. Zgoda 11.

Więcej

Szpital polowy i punkt ratunkowo-sanitarny zorganizowany w gmachu Banku Kredytowego przy ul. Zgoda 11.

Wróć

Szpital ss. Elżbietanek

Mokotów

52°11'43.2"N 21°1'17.3"E

W pierwszych godzinach Powstania został on zajęty przez oddziały pułku „Baszta”. Cały ciężar pomocy rannym wzięła na siebie służba zdrowia „Baszty” i sanitariatu pułkowego. Ulokowano w nim szefostwo sanitarne Obwodu. Szefem Obwodu był ppłk prof. Edward Loth ps. „Gozdawa”.

Więcej

W pierwszych godzinach Powstania został on zajęty przez oddziały pułku „Baszta”. Cały ciężar pomocy rannym wzięła na siebie służba zdrowia „Baszty” i sanitariatu pułkowego.

Wróć

Szpital PCK Smolna 6

Śródmieście

52°14'2.5"N 21°1'38.3"E

Szpital PCK przy ul. Smolnej 6 przyjmował rannych od początku Powstania. 3 sierpnia rozpoczął się ostrzał szpitala od strony Mostu Poniatowskiego i pociągu pancernego. Trzy dni później na teren placówki wtargnęli Niemcy.Szpital PCK przy ul. Smolnej 6 przyjmował rannych od początku Powstania. 3 sierpnia rozpoczął się ostrzał szpitala od strony Mostu Poniatowskiego i pociągu pancernego.

Więcej

Szpital PCK przy ul. Smolnej 6 przyjmował rannych od początku Powstania. 3 sierpnia rozpoczął się ostrzał szpitala od strony Mostu Poniatowskiego i pociągu pancernego.

Wróć

Szpital polowy Śliska 51

Wola

52°13'53.2"N 20°59'51.1"E

Szpital dziecięcy Bersohnów i Baumanów przy ul. Śliskiej 51 w czasie Powstania stał się placówką wojskową Zgrupowania „Chrobry II”. Szpital był przystosowany do potrzeb chirurgii wojskowej. Przeszło przez niego ok. 2000 rannych. Już drugiego dnia walk przyjął 70 powstańców. Szpital mimo bombardowań przetrwał do końca Powstania.

Więcej

Wróć

Szpital polowy Kopernika 43

Śródmieście

52°14'15.9"N 21°1'9.7"E

Przed Powstaniem zgromadzono tu zapas środków opatrunkowych, lekarstw, narzędzi chirurgicznych. Po godzinie „W” w dwóch salach na pierwszym piętrze zorganizowano szpital polowy. Po 2 sierpnia przyniesiono do szpitala rannych Niemców i Polaków z punktu opatrunkowego z Domu Nauczyciela przy ul. Smulikowskiego. 5 sierpnia pocisk z działa czołgowego trafił w koniec szpitalnego korytarza i rozerwał się w piecu sali nr 1 pełnej rannych. Na szczęście nie było ofiar. 6 sierpnia do szpitala wtargnęli Niemcy,

Więcej

Przed Powstaniem zgromadzono tu zapas środków opatrunkowych, lekarstw, narzędzi chirurgicznych. Po godzinie „W” w dwóch salach na pierwszym piętrze zorganizowano szpital polowy.

Wróć

Centralny Powstańczy Szpital Chirurgiczny nr 1

Śródmieście

52°15'0.4"N 21°0'29.9"E

Centralny Powstańczy Szpital Chirurgiczny nr 1, obliczony na 600 rannych, rozpoczął swą działalność 12 sierpnia 1944 r. w gmachu Ministerstwa Sprawiedliwości przy ulicy Długiej 7.

Więcej

Centralny Powstańczy Szpital Chirurgiczny nr 1, obliczony na 600 rannych, rozpoczął swą działalność 12 sierpnia 1944 r. w gmachu Ministerstwa Sprawiedliwości przy ulicy Długiej 7.

Wróć

Szpital św. Jana Bożego

Śródmieście

52°15'12.6"N 21°0'1.6"E

Podczas Powstania Warszawskiego szpital stanowił istotny punkt powstańczego oporu. Po 10 sierpnia znalazł się blisko pierwszej linii walki i był coraz częściej ostrzeliwany. Pacjentów zaczęto przenosić w głąb Starego Miasta. W dwóch etapach do 15 i 20 sierpnia ewakuowano 300 rannych wraz z personelem do szpitala przy ul Długiej 7. Powstańcy bronili szpitala do 25 sierpnia.

Więcej

Podczas Powstania Warszawskiego szpital stanowił istotny punkt powstańczego oporu. Po 10 sierpnia znalazł się blisko pierwszej linii walki i był coraz częściej ostrzeliwany.

Wróć

Szpital „Blaszanka”

Śródmieście

52°13'22.7"N 21°2'13.6"E

Powstańczy szpital „Blaszanka” zorganizowano przy ul. Przemysłowej 19/21, w Fabryce Opakowań Blaszanych „Tłocznia”, popularnie nazywanej Blaszanką. Działał od 7 sierpnia do 26 września 1944 r. Służył powstańcom i ludności cywilnej.

Więcej

Wróć

Szpital Pod Krzywą Latarnią

Śródmieście

52°15'0.1"N 21°0'33.9"E

Przy ul. Podwale 25, w piwnicach restauracji „Pod Krzywą Latarnią”, zorganizowano szpital na ok. 100 osób. Była to filia szpitala przy ul. Długiej 7. Szpital utworzono głównie dla ofiar wybuchu czołgu-pułapki na ul. Kilińskiego (13 sierpnia 1944 r.).

Więcej

Przy ul. Podwale 25, w piwnicach restauracji „Pod Krzywą Latarnią”, zorganizowano szpital na ok. 100 osób. Była to filia szpitala przy ul. Długiej 7.

Wróć

Szpital ss. Zmartwychwstanek

Żoliborz

52°15'57.1"N 20°58'34.3"E

Klasztor znajdował się na linii frontu i był nieustannie ostrzeliwany. 5 sierpnia pacjentów przeniesiono do skrzydła budynku od strony ul. Stołecznej, a potem do suteren i niższych kondygnacji. Rannych transportowano głębokim rowem. Od 7 sierpnia wyłączono prąd – salę operacyjną oświetlano świecami. W szpitalu pojawili się także ranni Niemcy.

Więcej

Wróć

Szpital polowy Śmiała 43

Żoliborz

52°15'57.6"N 20°59'34"E

W ciągu 2 dni zorganizowano tu szpital na 130 łóżek. Dysponował on doskonale wyposażoną salą operacyjną oświetloną reflektorami samochodowymi. Szpital działał od 15 sierpnia do 29 września 1944 r. Przewinęło się przez niego ponad 200 żołnierzy, ludność cywilna i Niemcy wzięci do niewoli. Odległość szpitala od linii niemieckich nie przekraczała 150 metrów.

Więcej

Wróć

Szpital polowy al. Zjednoczenia (Nasz Dom)

Bielany

52°16'46.5"N 20°56'59.3"E

Szpital polowy II Obwodu Armii Krajowej „Żywiciel” zorganizowano w pomieszczeniach Domu Dziecka „Nasz Dom” w al. Zjednoczenia 34. Po opanowaniu Bielan przez Niemców został zakonspirowany pod firmą RGO jako szpital dla ludności cywilnej. 2 października chorzy i personel (60 osób) zostali przewiezieni do Pruszkowa.

Więcej

Szpital polowy II Obwodu Armii Krajowej „Żywiciel” zorganizowano w pomieszczeniach Domu Dziecka „Nasz Dom”. Po opanowaniu Bielan przez Niemców został zakonspirowany jako szpital dla ludności cywilnej.

Wróć

Fort Sokolnickiego

Żoliborz

52°16'5.6"N 20°59'23.4"E

Szpital w Forcie Sokolnickiego na Żoliborzu działał od 1 września 1944 r. Umieszczono w nim 400 rannych. Komendantem i naczelnym chirurgiem był dr Szulc.

Więcej

Szpital w Forcie Sokolnickiego na Żoliborzu działał od 1 września 1944 r. Umieszczono w nim 400 rannych. Komendantem i naczelnym chirurgiem był dr Szulc.

Wróć

Szpital Maltański

Śródmieście

52°14'35.9"N 21°0'13.3"E

Szpital Maltański zorganizowano we wrześniu 1939 roku w Pałacu Mniszchów (gmach Resursy Kupieckiej) przy ulicy Senatorskiej 34 (obecnie 38/40) w Warszawie. W sierpniu 1944 roku został ewakuowany, a we wrześniu spłonął, podpalony przez Niemców. Po wojnie pałac odbudowano. Dziś mieści się w nim Ambasada Belgii w Polsce.

Więcej

Wróć

Kościół św. Jacka

Śródmieście

52°15'4.1"N 21°0'32.5"E

W kościele pw. św. Jacka (oo. dominikanów) i przylegających do niego pomieszczeniach Warszawskiego Towarzystwa Dobroczynności przy ul. Freta 10 na Nowym Mieście utworzono największy pododdział Centralnego Powstańczego Szpitala Chirurgicznego przy ul. Długiej 7.

Więcej

W kościele pw. św. Jacka i przylegających do niego pomieszczeniach Warszawskiego Towarzystwa Dobroczynności utworzono największy pododdział Centralnego Powstańczego Szpitala Chirurgicznego.

Wróć

Szpital Karola i Marii

Wola

52°14'14.1"N 20°58'21"E

Szpital Karola i Marii przy ul. Leszno 136 był jednym z czterech dużych szpitali miejskich na Woli (Wolski, św. Łazarza, św. Stanisława i Karola i Marii). Składał się z szeregu pawilonów na terenie rozciągającym się aż do ul. Żytniej. Został on wyznaczony na punkt sanitarny Zgrupowania „Radosław” pozostający w kontakcie ze szpitalem św. Łazarza. Tu również miało swoją siedzibę szefostwo sanitarne Kedywu.

Więcej

Szpital Karola i Marii przy ul. Leszno 136 był jednym z czterech dużych szpitali miejskich na Woli. Składał się z szeregu pawilonów na terenie rozciągającym się aż do ul. Żytniej.

Wróć

Szpital polowy Hoża 80

Śródmieście

52°13'28.4"N 21°0'23.4"E

Przy ul. Hożej 80 mieściła się prywatna lecznica „Sanatorium Św. Józefa”, własność Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek. Placówka zapewniała chorym luksusowe warunki. Po wybuchu Powstania stała się szpitalem Zgrupowania „Zaremba-Piorun”. Personel liczył ok. 50 sióstr. Placówka stała się jednocześnie punktem obronnym. Zabarykadowano okna, wykuto otwory strzelnicze. W pracach tych uczestniczyły zakonnice. W sali operacyjnej pracowano non stop.

Więcej

Przy ul. Hożej 80 mieściła się prywatna lecznica „Sanatorium Św. Józefa”, własność Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek. Po wybuchu Powstania stała się szpitalem Zgrupowania „Zaremba-Piorun”.

Wróć

Szpital polowy Mokotowska 55

Śródmieście

52°13'31.3"N 21°1'17"E

Do 10 sierpnia każdego dnia przybywało ponad 10 rannych. Bez przerwy pracowało tu 5 lub 6 chirurgów. Przeważały ciężkie postrzał jamy brzusznej i przypadki wymagające amputacji. Do 2 października szpital leczył 1884 rannych, z których 886 zmarło.

Więcej

Do 10 sierpnia każdego dnia przybywało ponad 10 rannych. Bez przerwy pracowało tu 5 lub 6 chirurgów. Przeważały ciężkie postrzały jamy brzusznej i przypadki wymagające amputacji.

Wróć

Szpital Ubezpieczalni Społecznej

Śródmieście

52°13'47.5"N 21°1'54.2"E

Szpital Ubezpieczalni Społecznej przy Czerniakowskiej 231 (róg Ludnej) stanowił bazę medyczną dla walczącego Czerniakowa, a jednocześnie jego redutę. Przed wybuchem Powstania dysponował ok. 200 łóżkami i dobrym wyposażeniem chirurgicznym. Już w pierwszych dniach walk znalazł się pod silnym ostrzałem mimo oznaczeń flagami Czerwonego Krzyża. 12 września część ciężko ranych pacjentów przeniesiono na ul. Okrąg 2, gdzie powstał pod kierunkiem dr Haliny Semadeni-Konopackiej zastępczy szpitalik. Niestety wtargnęli tam Niemcy i zamordowali część pacjentów.

Więcej

Szpital Ubezpieczalni Społecznej przy Czerniakowskiej 231 stanowił bazę medyczną dla walczącego Czerniakowa, a jednocześnie jego redutę. Przed wybuchem Powstania dysponował ok. 200 łóżkami.

Wróć

Szpital polowy Jasna 9 (PKO)

Śródmieście

52°14'7"N 21°0'39.1"E

W gmachu PKO przy ul. Jasnej 9 róg Świętokrzyskiej 31/33 zaletą podziemi było elektryczne oświetlenie; część piwniczna pod głównym gmachem miała elektryczne wentylatory i kanalizację. Szpital był wyposażony w materace, kołdry, koce i bieliznę. Sala szpitalna była obszerna i ciepła. Przylegała do niej salka na kilka łóżek, w której lokowano rannych oficerów. Obok niej urządzono oddział kobiecy na 10 łóżek. W szpitalu przeprowadzano wszystkie zabiegi operacyjne.

Więcej

Zlokalizowany w gmachu PKO przy ul. Jasnej 9 róg Świętokrzyskiej 31/33, zaletą podziemi było elektryczne oświetlenie; część piwniczna pod głównym gmachem miała elektryczne wentylatory i kanalizację.

Wróć

Szpital polowy Lwowska 13

Śródmieście

52°13'18.5"N 21°0'44.1"E

Szpital w Klinice Ginekologicznej „Sano” przy ul. Lwowskiej 13 przyjął pierwszych rannych późnym popołudniem 1 sierpnia. W „Sano” działała sala operacyjna i sterylizatornia. Przynoszono tam najcięższe przypadki – podejmowano się m. in. trepanacji czaszki. We wrześniu szpital nie miał już elektryczności. Nocne operacje odbywały się przy świetle karbidówki.

Więcej

Szpital w Klinice Ginekologicznej „Sano” przy ul. Lwowskiej 13 przyjął pierwszych rannych późnym popołudniem 1 sierpnia. W „Sano” działała sala operacyjna i sterylizatornia.

Wróć

Szpital polowy Marszałkowska 40

Śródmieście

52°13'16.2"N 21°1'3.2"E

Przy ul. Marszałkowskiej 40 mieścił się dobrze zorganizowany szpital polowy, zaopatrzony w narzędzia chirurgiczne, materiały opatrunkowe oraz zastępcze światła karbidowe. Pod koniec Powstania placówkę przeniesiono do restauracji Jabłkowskich, gdzie przetrwała do kapitulacji.

Więcej

Przy ul. Marszałkowskiej 40 mieścił się dobrze zorganizowany szpital polowy, zaopatrzony w narzędzia chirurgiczne, materiały opatrunkowe oraz zastępcze światła karbidowe.

Wróć

Szpital polowy Koszykowa 78

Śródmieście

52°13'23.3"N 21°0'19.5"E

W Warszawskiej Szkole Pielęgniarek przy ul. Koszykowej 78 funkcjonował szpital powstańczy, do którego Niemcy wkroczyli już trzeciego dnia walk. Personel wystawił przebywającym tam rannym żołnierzom AK antydatowane, fałszywe historie choroby, a na rany założono gips, aby ukryć ich charakter.

Więcej

W Warszawskiej Szkole Pielęgniarek przy ul. Koszykowej 78 funkcjonował szpital powstańczy, do którego Niemcy wkroczyli już trzeciego dnia walk.

Wróć

Szpital polowy Miodowa 23

Śródmieście

52°14'54"N 21°0'23.4"E

Przy ul. Miodowej 23 działał Szpital Chirurgiczny nr 2. Miał 300 łóżek. W placówce przeprowadzano zabiegi okulistyczne. Przed masakrą szpital uratowała obecność rannych żołnierzy niemieckich.

Więcej

Wróć

Szpital Przemienienia Pańskiego

Praga-Północ

52°15'5.7"N 21°1'43.3"E

Praga była jedynym prawobrzeżnym obwodem Okręgu Warszawskiego AK. Szpital Przemienienia Pańskiego przy ul. Brukowej róg Sierakowskiego był jednym z dwóch szpitali stałych w tej części Warszawy. Pomagał powstańcom, jak i rannym żołnierzom niemieckim. 2 sierpnia szpital – za zgodą Niemców – ewakuowano do budynku przy ul. Kowalskiej 1. Utworzono tam oddział zakaźny dla chorych na tyfus plamisty. Ukrywano tam powstańców do 14 września, tzn. do zajęcia Pragi przez Armię Czerwoną.

Więcej

Wróć

Szpital polowy Alfa-Laval

Śródmieście

52°14'19.2"N 21°1'46.1"E

Główny szpital polowy Zgrupowania AK „Konrad”, którego komendantem był dr Bolesław Bartenbach ps. „Teofil”, mieścił się w gmachu Ubezpieczalni Społecznej przy ul. Smulikowskiego. Pod koniec sierpnia 1944 r., w związku z nasilającym się ostrzałem wroga, szpital przeniesiono do piwnic budynku firmy „Alfa-Laval” przy ul. Tamka 3 róg Smulikowskiego.

Więcej

Główny szpital polowy Zgrupowania AK „Konrad”, ktrego komendantem był dr Bolesław Bartenbach ps. „Teofil”, mieścił się w gmachu Ubezpieczalni Społecznej przy ul. Smulikowskiego.

Wróć

Szpital polowy Sienna 51

Śródmieście

52°13'52.7"N 20°59'55.4"E

W Klinice Pediatrycznej przy Siennej 51 urządzono polowy szpital chirurgiczny. W czasie Powstania wykonano tam ok. 1600 zabiegów chirurgicznych, udzielono blisko 2000 porad ambulatoryjnych. Budynek szpitala był nieustannie ostrzeliwany, w wyniku czego uległ zupełnemu zniszczeniu. Rannych i chorych przenoszono stopniowo do suteren i piwnic. Placówka działała aż do kapitulacji.

Więcej

W Klinice Pediatrycznej przy Siennej 51 urządzono polowy szpital chirurgiczny. W czasie Powstania wykonano tam ok. 1600 zabiegów chirurgicznych, udzielono blisko 2000 porad ambulatoryjnych.

Wróć

Szpital polowy Mariańska 1

Śródmieście

52°13'59.9"N 21°0'2.7"E

Szpital polowy przy ul. Mariańskiej 1 róg Pańskiej został zorganizowany w gmachu Ubezpieczalni Społecznej. Rannych przyjmowano od 3 sierpnia. Sprzęt sanitarny dostarczył właściciel pobliskich zakładów Firmy Jarnuszkiewicz, produkujące sprzęt sanitarny. Pierwotnie było w nim 25 łóżek, ale ilość ich szybko wzrosła do 60-70. Ponieważ liczba rannych rosła, ilość miejsc zwiększono do 150. 20 sierpnia szpital został zbombardowany.

Więcej

Szpital polowy przy ul. Mariańskiej zorganizowany w gmachu Ubezpieczalni Społecznej. Rannych przyjmowano od 3 sierpnia. Sprzęt sanitarny dostarczył właściciel pobliskich zakładów Firmy Jarnuszkiewicz.

Wróć

Szpital polowy Moniuszki 11

Śródmieście

52°14'3.3"N 21°0'34.8"E

Szpital zorganizowano w kamienicy przy ul. Moniuszki 11. Służył głównie żołnierzom kompanii „Koszta”; adres ten był miejscem koncentracji 2 plutonu tej kompanii. Na parterze była kaplica polowa.

Więcej

Wróć

Szpital polowy Chmielna 20

Śródmieście

52°13'57.5"N 21°0'56.4"E

Szpital przy ul. Chmielnej 20 (róg Brackiej) utworzono pod koniec sierpnia, po zlikwidowaniu szpitali przy Chmielnej 7 i 13, które znalazły się zbyt blisko linii ognia. Zorganizował go Andrzej Szemiński, komendant Drużyny Pracy AK, który pracował w szpitalu jako lekarz. Warunki były bardzo ciężkie, chorzy leżeli w piwnicy, często bez materaców.

Więcej

Szpital przy ul. Chmielnej 20 utworzono pod koniec sierpnia, po zlikwidowaniu szpitali przy Chmielnej 7 i 13, które znalazły się zbyt blisko linii ognia. Zorganizował go Andrzej Szemiński.

Wróć

Kasztanowiec biały

Ogród Saski

52°14'24.3"N 21°00'37.6"E

Powstańcy nigdy nie zdobyli Ogrodu Saskiego. Niemcy posiadali w nim umocnione pozycje, a garnizon składał się w dużej mierze z młodych żołnierzy. W czasie jednego z zawieszeń broni doszło w jego okolicy do nietypowej rozmowy. Chodziło o zasobnik zrzucony z samolotu przez Brytyjczyków. Jego spadochron zaczepił się o drzewo rosnące w Parku, ale zasobnik wisiał nad ul. Królewską – terenie zajętym przez Powstańców.

Więcej

Niemcy przekonywali do wspólnej walki przeciwko Rosjanom, Polacy chcieli wolnego dostępu do zasobnika. Jak się później okazało, była w nim jedynie w praktyce bezużyteczna amunicja.

W ówczesnej pierwszej linii drzew od dzisiejszego Placu Piłsudskiego stał monumentalny dzisiaj kasztanowiec biały. Smutny epilog Powstania miał się dopiero wydarzyć. Blisko kwartał po kapitulacji Warszawy, w już zupełnie opustoszałym mieście rozległy się głośne wybuchy. To Niemcy wysadzali w powietrze Pałac Saski.

Wróć

Dąb węgierski

Jaktorowska 8

52°14'04.0"N 20°58'41.0"E

Kilka dni po wybuchu Powstania Hitler zarządził masowe mordy ludności cywilnej, by złamać opór warszawiaków. Mieszkańcy Woli byli zabijani w domach i na ulicach. Świadkiem tych wydarzeń był m.in. tzw. Dąb Doktora Korczaka.

Więcej

Od kul ginęły całe rodziny, w tym kobiety, dzieci i starcy, a także pacjenci i obsługa szpitali. Mimo niespotykanej brutalności, szczególnie z rąk Brygad Dirlewangera i RONA, Powstańcy nie ugięli się.

Wróć

Leszczyna turecka

Dziedziniec Ministerstwa Finansów

52°14'16.4"N 21°00'57.0"E

Obszar ul. Traugutta był polem walk przez ponad połowę Powstania. Szczególnie krwawe wydarzenia miały miejsce 4 sierpnia, gdy Niemcy pędząc przed czołgami cywilów-żywe tarcze nieskutecznie próbowali zająć barykadę na rogu ul. Czackiego.

Więcej

23 sierpnia Powstańcy przeprowadzili skuteczny atak m.in. na Kościół św. Krzyża, z którego wieży snajperzy ostrzeliwali okolicę. Już następnego dnia rozpoczęły się niemieckie kontrataki. Ich zwieńczeniem było zajęcie wypalonych budynków na tych terenach 8 września. Pośród nich zachowało się kilka drzew.

Wróć

Miłorząb japoński

Foksal 2

52°14'03.7"N 21°01'25.8"E

Na tyłach Pałacyku Zamoyskich przy Foksal do dzisiaj znajduje się ogród na skarpie wiślanej. W sierpniu 1944 roku przy Pierackiego (jak wtedy nazywała się ta ulica) zlokalizowane były szpitale powstańcze. W czasie wycofywania się oddziałów polskich, Niemcy ostrzelali je z moździerzy pociskami z zapalającymi się chemikaliami.

Więcej

Ranni przebywający w trafionych szpitalach palili się żywcem. Siostry wyrzucały materace na chodnik, by ranni mogli próbować ucieczki skacząc z okien. Uratowali się nieliczni.

Wróć

Lipa przy Liberatorze

Park Skaryszewski

52°14'40.2"N 21°03'03.8"E

Na wschodnim brzegu Wisły w drugiej połowie września 1944 roku stacjonowały już wojska sowieckie. Miesiąc wcześniej na brzegu Jeziorka Kamionkowskiego rozbił się jeden z Liberatorów, które dostarczały Powstańcom zasobniki z bronią i zaopatrzeniem. Zrzuty odbywały po zachodzie słońca. By unikać świateł reflektorów szukających sylwetek samolotów, niektórzy piloci decydowali się na bardzo niskie przeloty.

Więcej

W nocy z 13 na 14 sierpnia silnik jednej z maszyn zaczął płonąć. Prawdopodobnie szukając miejsca do awaryjnego lądowania, pilot Liberatora skierował maszynę w stronę Jeziorka Kamionkowskiego. Samolot rozbił się na jego brzegu. Obecnie w tym miejscu znajduje się głaz z tablicą upamiętniającą to wydarzenie. W jego odsłonięciu uczestniczył m.in. jedyny lotnik, który przeżył tę katastrofę – sierżant H.L. Lyne.

Wróć

Dąb szypułkowy

Ochota, ul. Prokuratorska 10

52°13'4.2"N 21°0'11.7"E

11 sierpnia – pierwsze w historii Powstania Warszawskiego udane przejście kanałami zwartej grupy powstańczej – 83 osoby przedostały się z budynku przy ulicy Wawelskiej 60 do włazu przy ulicy Prokuratorskiej.

2 jesiony wyniosłe

Park Zieleniec Wielkopolski (ul. Filtrowa róg ul. Łęczyckiej)

52°13'7"N 20°59'43.3"E

Przy ul. Filtrowej mieściła się kwatera sztabu Okręgu Warszawa Armii Krajowej, którego „Monter” był dowódcą. Przybywszy tu po naradzie, ok. godz. 19.00 podpisał rozkaz rozpoczęcia Powstania na dzień 1 sierpnia o godz. 17. 00 (Godzina „W”) i skierował go do podległych sobie dowódców.

Więcej

Ochota, park Zieleniec Wielkopolski (między ul. Filtrową i ul. Łęczycką, ok. 50 m. od ul. Filtrowej), 1) wysokość: 29 m, obwód: 398 cm, 2) wysokość: 29 m, obwód: 430 cm[6]

Wróć

Dąb szypułkowy

Mokotów, Park Morskie Oko na Skarpie Wiślanej (około 30 m na wschód od pałacu Szustra)

52°12'13.8"N 21°1'39.2"E

Podczas II wojny światowej park Morske Oko znacznie ucierpiał, a pałac Szustra doszczętnie spłonął w czasie Powstania Warszawskiego. W parku zachowało się jednak mauzoleum Szustrów – niewielka kaplica grobowa stojąca na zboczu skarpy, która przetrwała również ciężkie walki Powstania, które toczyły się na Mokotowie.

2 buki zwyczajne

Wola, ul. Górczewska 124, Ogrody Ulrychów

52°14'25.9"N 20°55'56.9"E

Ulica Górczewska stała się symbolem rzezi Woli. Wylicza się, że w tym okresie, tylko na Woli było aż 117 miejsc, gdzie dokonywano zbiorowych egzekucji mieszkańców. Ofiarą masakry, której kulminacja nastąpiła 5 sierpnia 1944 („czarna sobota”), padło prawdopodobnie od 30 do 65 tys. polskich mężczyzn, kobiet i dzieci.

Buk zwyczajny (Fagus sylvatica ‘Purpurea’), wysokość: 26 m, obwód: 320 cm[6]

Ochota, ul. Langiewicza 22

52°13'5.8"N 21°0'5.7"E

Punkt sanitarny. Mieścił się w prywatnej posesji przy ul. Langiewicza 1 na osiedlu Staszica. Dodatkowo punkty założono też przy tej ulicy pod numerem 13 i przy ul. Jesionowej. Organizacyjnie teren ten był włączony do Obwodu I Śródmieście i był rejonem działania batalionu „ Golski”. 1 sierpnia pod wieczór punkty zapełniły się już rannymi.

2 dęby szypułkowe pn. „Dęby Królewskie"

Śródmieście, Park Łazienki Królewskie (w pobliżu Palmiarni, po zachodniej stronie „Chińskiej Drogi")

52°12'46.9"N 21°2'18.6"E

Łazienki Królewskie. Park, choć teoretycznie był podczas okupacji kontrolowany przez Niemców, 1 sierpnia 1944 r. nie został obsadzony przez wojsko. Mogli więc przejść tamtędy Powstańcy, w czym zresztą pomagał im polski personel Łazienek. Między innymi próbowano zdobyć Belweder.

„Cis Starynkiewicza” – cis pospolity, wielopniowy, wysokość: 8 m, obwody pni: 56 cm, 51 cm, 73 cm, 43 cm, 48 cm, 38 cm[6]

Ochota, ul. Koszykowa 81 (obok wieży ciśnień na terenie Zakładu Wodociągu Centralnego)

52°13'22.4"N 20°59'42.5"E

Stacja Filtrów. Zniszczona w czasie Powstania Warszawskiego. Mimo wysadzenia przez Niemców 19 września Stacji Pomp Rzecznych, Stacja Filtrów pracowała do 21 września, wykorzystując dwie pompy parowe.

Leszczyna turecka (Corylus colurna)

Śródmieście ul. Traugutta (Akademia Sztuk Pięknych)

52°14'21.9"N 21°0'55.9"E

1 września 1944 roku, podczas trzeciego natarcia Powstańców z „ Krybara” na Uniwersytet, żołnierze batalionu „ Harnaś”, w celu odciążenia oddziałów atakujących kampus, zaatakowali niemieckie pozycje w rejonie wylotu ul. Traugutta na Krakowskie Przedmieście oraz pl. Małachowskiego.

Jesion wyniosły, wysokość: 35 m, obwód: 398 cm[6] – status zniesiony w 2016[12]

Ochota, ul. Nowogrodzka 75 (Państwowy Dom Małego Dziecka)

52°13'27"N 20°59'34.2"E

Urząd Telekomunikacyjny i Telagraficzny. W czasie Powstania Warszawskiego budynek był niemiecką redutą, nigdy nie zdobytą przez Powstańców. 18 sierpnia 1944, w wypalonych salach biurowca rozstrzelano 18 polskich pracowników poczty.

Topola biała, obwód: 388 + 800 cm – dwupniowa

Praga-Południe, ul. Brukselska 26

52°13'30.8"N 21°3'43.8"E

W połowie sierpnia 1944 roku Niemcy kazali stawić się wszystkim mężczyznom z Saskiej Kępy na Rondzie Waszyngtona. Zostali oni aresztowani i wywiezieni do obozów.

3 platany klonolistne (Platanus acerifolia)

Śródmieście, ul. Wierzbickiego (Koszykowa 75) (Politechnika Warszawska)

52°13'16"N 21°0'29.2"E

W pierwszej połowie sierpnia 1944 na mapie pozycji powstańczych Politechnika Warszawska była wyraźnie wysunięta przed zachodnią linię polskich pozycji. Obrońcy Politechniki dysponowali angielskim moździerzem kalibru 88 mm, który obsługiwał pracownik PW Stefan Chudzyński („Kowalski”). W ciągu 2 tygodni kilkukrotnie odpierano ataki Niemców, wspieranych przez piechotę i czołgi.

2 platany klonolistne

Żoliborz, Park im. Żołnierzy Żywiciela pomiędzy ul.Sarbiewskiego, Harcerską i Popiełuszki (obok pomnika Żołnierzy AK Obwód „Żywiciel”)

52°16'7.1"N 20°58'36.3"E

Nieopodal parku, na ulicy Suzina padł pierwszy wystrzał Powstania Warszawskiego. Walki na Żoliborzu rozpoczęły się 1 sierpnia 1944 roku około godziny 14.00.

Kasztanowiec biały

Śródmieście, ul. Elektoralna 2 (podwórko wew. Głównego Urzędu Miar i Wag)

52°14'29.9"N 21°0'2"E

W budynku Głównego Urzędu Miar i Wag znajdował się schron dla ludności cywilnej, z którego Niemcy 7 sierpnia wyprowadzili 150 mężczyzn, w tym pracowników urzędu. Wszystkich rozstrzelano.

Dąb szypułkowy, obwód 320 cm, wysokość 25 m

Śródmieście, Al. Ujazdowskie 13 (obok południowo-wschodniego narożnika pałacu Sobańskich)

52°13'16.5"N 21°1'27.1"E

Na środku Alei Ujazdowskich znajduje się właz do kanałów, które w czasie Powstania Warszawskiego były drogami łączności Śródmieścia Południowego z Mokotowem. W dniach 26 i 27 września 1944 r. wychodzili tędy ewakuowani z Mokotowa obrońcy dzielnicy.

Złota - Żelazna

Wola

52°13'45.46"N 20°59'40.61"E

Wzdłuż Chmielnej, od Marszałkowskiej do Żelaznej, ciągnęły się pozycje obsadzane przez oddziały 4. Rejonu mjr. Stanisława Steczkowskiego „Zagończyka”. Broniły się tam jednostki Zgrupowania por. „Gurta” w łączności z oddziałami mjr. „Zygmunta” na Dworcu Pocztowym.

Więcej

Teren należał do pozycji tzw. Twardego Frontu. Na rogu Złotej i Żelaznej, prostopadle do barykady stał na torach wóz tramwajowy, zapewne stanowiący fragment pozycji obronnej. Polacy utrzymali tam swój stan posiadania do końca Powstania.

Wróć

Marszałkowska - Wilcza

Śródmieście Południowe

52°13'29.26"N 21° 0'53.86"E

Ostrzeliwaną z obu stron Marszałkowską 2.08 przeciął szereg barykad. Na skrzyżowaniach z Żurawią, Hożą i Wilczą ułożono płyty chodnikowe – osłonę przed ogniem i czołgami. Przy Wilczej wykorzystano przewrócony wagon tramwajowy.

Więcej

Stan posiadania powstańców na tym terenie pozostał bez zmian do końca Powstania. W drugiej połowie września Niemcy kierowali na teren Wilczej ostrzał artyleryjski. Pociski trafiły m.in. dom pod nr. 32, gdzie zginęli wszyscy funkcjonariusze powstańczej Komendy Placu.

Wróć

Pl. Trzech Krzyży

Śródmieście Południowe

52°13'40.41"N 21° 1'23.44"E

Pl. Trzech Krzyży w toku Powstania przekształcił się w rejon przylegający do linii powstańczo-niemieckiego frontu. Od południa został zablokowany dwoma tramwajami: jeden zagradzał ul. Wiejską na wysokości ul. Prusa, a drugi barykadował Al. Ujazdowskie. Odpierano tu ataki Niemców zajmujących m.in. gmach YMCA.

Więcej

Luftwaffe bombardowało szereg budynków w tej okolicy, a wskutek chaosu po jednym z nalotów Polakom udało się praktycznie bez walki opanować Gimnazjum im. Królowej Jadwigi.

Wróć

Królewska

Śródmieście Północne

52°14'18.65"N 21° 0'26.52"E

1. sierpnia tuż przed godziną 17 ulicą Królewską jechał rozkładowo tramwaj. Nierozkładowe było ostrzelanie go z karabinu przez Niemców. Pasażerowie pośpiesznie uciekli, a motorniczy zabrał ze sobą korbę, bez której nie można było uruchomić silnika. Na tym odcinku formowało się już jedno ze zgrupowań powstańców.

Więcej

Rejon ten stał się ziemią niczyją pomiędzy pozycjami niemieckimi i polskimi. Jej część stanowił sznur tramwajów: od Marszałkowskiej po Zachętę. Tkwił on tam aż do stycznia 1945 r.

Wróć

Marszałkowska - Moniuszki - Świętokrzyska

Śródmieście Północne

52°14'3.29"N 21° 0'33.56"E

W związku ze strategiczną rolą ul. Marszałkowskiej w Śródmieściu, została ona pośpiesznie zablokowana systemem barykad zewnętrznych przez powstańczych saperów. Do budowy barykady na rogu Marszałkowskiej i Świętokrzyskiej wykorzystano wozy tramwajowe.

Więcej

Było to jedno z 45 miejsc zablokowanych z ich pomocą. Stanowiły one zaporę przeciwko niemieckim pojazdom i ostrzałowi i dawały Polakom wysunięte stanowiska ogniowe. Do wylotu Moniuszki przepchnięty został wagon tramwaju linii nr 1 ważący 11 ton.

Wróć

Przejazd pod wiaduktem nad ul. 11 Listopada

Praga Północ

52°16'4.5"N 21°2'18.1"E

Przejazd pod wiaduktem nad ul. 11 Listopada zastawiony wagonami tramwajowymi

Zniszczone tramwaje na ul. Żoliborskiej

Żoliborz

Wozy tramwajowe wyprowadzono podczas walk powstańczych z pobliskiej zajezdni „Muranów”

Róg ul. Bonifraterskiej i ul. Muranowskiej

Śródmieście

52°15'13.8"N 20°59'59.5"E

Unieruchomione tramwaje na rogu ul. Bonifraterskiej i ul. Muranowskiej

ul. Okopowa na wysokości ul. Glinianej

Wola

52°14'43.5"N 20°58'36.9"E

Lokomotywy i wagony tworzą barykadę przegradzająca ul. Okopową na wysokości ul. Glinianej. Na składzie harcerskie „Grupy Szturmowe” namalowały napis „GS” oraz karykaturę Hitlera z napisem „kaput”.

ul. Miodowa 11 i ul. Kapucyńska 1

Śródmieście

52°14'49.8"N 21°0'37.5"E

Przewrócony tramwaj – fragment barykady przylegającej do Towarzystwa Ubezpieczeń „Życie” – ul. Miodowa 11 i ul. Kapucyńska 1

ul. Miodowa

Śródmieście

Przewrócony tramwaj wykorzystany jako element barykady przegradzającej ul. Miodową

Wylot ul. Miodowej na pl. Krasińskich

Śródmieście

52°14'55.5"N 21°0'22.2"E

Przewrócone wozy tramwajowe tworzą barykadę zamykającą wylot ul. Miodowej na pl. Krasińskich

Kolumnada Teatru Wielkiego przy placu Teatralnym

Śródmieście

52°14'38.8"N 21°0'35.5"E

Unieruchomione wagony tramwajowe przed kolumnadą Teatru Wielkiego przy placu Teatralnym

Wieża obserwacyjna IV Oddziału Warszawskiej Straży Ogniowej

Wola

52°14'18"N 20°59'40.5"E

Wozy tramwajowe tworzą barykadę obok wieży obserwacyjnej IV Oddziału Warszawskiej Straży Ogniowej

Wylot ul. Pańskiej na Twardą

Wola

52°13'55.5"N 20°59'45.7"E

Barykada z wykorzystaniem przewróconego tramwaju zamykająca wylot ul. Pańskiej na Twardą, na wysokości kamienic przy Twardej 31 i 33

Róg ul. Świętokrzyskiej, obok centrali PKO

Śródmieście

52°14'6.9"N 21°0'31.6"E

Tramwaj ustawiony w poprzek ul. Marszałkowskiej 134, róg ul. Świętokrzyskiej, obok centrali PKO

ul. Marszałkowska, na wysokości ul. Moniuszki

Śródmieście

52°14'3.6"N 21°0'33.3"E

Rozbity tramwaj na ul. Marszałkowskiej, na wysokości ul. Moniuszki

ul. Marszałkowska, róg ul. Świętokrzyskiej

Śródmieście

52°14'6.7"N 21°0'29.8"E

Unieruchomiony wagon tramwajowy linii 18 na ul. Marszałkowskiej, róg ul. Świętokrzyskiej

ul. Marszałkowska na wysokości kamienic przy ul. Widok 23 i Widok 25

Śródmieście

52°13'50.6"N 21°0'41"E

U wylotu ulicy widoczne unieruchomione tramwaje na ul. Marszałkowskiej na wysokości kamienic przy ul. Widok 23 i Widok 25

ul. Marszałkowska na wysokości styku kamienic nr 2 i nr 4

Śródmieście

52°12'51.6"N 21°1'16.5"E

Unieruchomione wagony tramwajowe uzupełniają barykadę z płyt chodnikowych, przecinającą ul. Marszałkowską na wysokości styku kamienic nr 2 i nr 4

ul. Puławska

Mokotów

52°12'39.5"N 21°1'15.4"E

Zajezdnia tramwajowa przy ul. Puławskiej

Szpitalna - Boduena

Śródmieście Północne

52°14'2.65"N 21° 0'49.70"E

Po opanowaniu Poczty Głównej i Placu Napoleona powstańcy starali się zabezpieczyć swój stan posiadania, m.in. budując barykady. W tę przy Szpitalnej róg Boduena wbudowano zdobyczny niszczyciel czołgów Jagdpanzer „Hetzer”, przemianowany na imię „Chwat”.

Więcej

W konstrukcjach można było znaleźć płyty chodnikowe, ziemię, bębny do kabli, gruz, pręty metalowe, wanny i śmietniki – wszystko, co było pod ręką. Barykady przy Boduena nie broniono, pełniła rolę osłony przed ostrzałem.

Wróć

Nowy Świat - Warecka - Ordynacka

Śródmieście Północne

52°14'8.17"N 21° 1'5.76"E

Barykada blokująca skrzyżowanie Nowego Światu z Warecką i Ordynacką została wykonana m.in. z samochodu. 4 sierpnia niemiecka piechota i żandarmeria dokonały na nią ataku pędząc przed sobą polskich cywilów. Za nimi przemieszczały się cztery czołgi. Atak odparto pomimo tak niesprzyjającej sytuacji.

Więcej

Ogromne znaczenie rejon ul. Wareckiej zyskał po 1. września, w związku z ewakuacją żołnierzy i cywilów z upadającego Starego Miasta ku Śródmieściu. To przy tej ulicy znajdował się kluczowy właz kanałowy.

Wróć

Marszałkowska - Wilcza

Śródmieście Południowe

52°13'29.26"N 21° 0'53.86"E

Początkowe walki o okolice Pl. Trzech Krzyży i Al. Ujazdowskich wykazały znaczną przewagę Niemców. Nieocenioną pomocą dla powstańców stały się barykady dające schronienie przed ogniem wroga. Jedna z nich powstała na rogu Marszałkowskiej i Wilczej, a do jej stworzenia oprócz płyt chodnikowych użyto także wagonów tramwajowych.

Więcej

Stanowiła ona dla Niemców na tyle poważną przeszkodę, że postanowili zniszczyć ją czołgiem. Udało się go unieruchomić ppor. Józefowi Wiśniewskiemu, pseudonim „Żorż”.

Wróć

Marszałkowska - Moniuszki - Sienkiewicza

Śródmieście Północne

52°14'3.29"N 21° 0'33.56"E

W pierwszych dniach powstania na okolice ul. Marszałkowskiej, Sienkiewicza i Moniuszki były polem zaciętych walk. Nie było ustalonej linii frontu, poszczególne gmachy przechodziły z rąk do rąk. Budowa barykad miała pomóc powstańcom w ustabilizowaniu sytuacji.

Więcej

To z nich obrzucano butelkami zapalającymi niemieckie czołgi zdążające z odsieczą dla załogi Poczty Głównej przy Placu Napoleona. Zdobycie „Prudentialu” oraz Poczty Głównej 2. sierpnia pozwoliło powstańcom na objęcie tego rejonu kontrolą.

Wróć

Al. Jerozolimskie 17 - 22

Śródmieście

52°13'50.27"N 21° 0'55.71"E

7. sierpnia saperzy Okręgu Warszawskiego rozpoczęli budowę podwójnej barykady przez Al. Jerozolimskie na wysokości ul. Kruczej. Dzięki niej połączono Śródmieście Południowe z Północnym.

Więcej

Praca odbywała się pod ostrzałem Niemców z gmachu BGK. Polacy najpierw wykonali metrowy wykop. To było jednak za mało, by ochronić przed ogniem z górnych pięter budynków. Ostatecznie udało się zbudować wysoki, podwójny wał z worków z piaskiem, który był broniony i codziennie naprawiany po niemieckim ostrzale.

Wróć

Al. Jerozolimskie 17-20

Śródmieście Południowe

52°13'50.8"N 21°1'1.2"E

Barykada-przekop łącząca Śródmieście Północ ze Śródmieściem Południe. Na tym odcinku dwa bataliony wspólnie wykonały przekop w trzech fazach: pracę rozpoczął batalion porucznika „Bełta”, a zakończyli żołnierze batalionu „Kiliński”.

Bracka 18-19

Śródmieście

52°13'54.5"N 21°1'2.4"E

Barykada wykonana z płyt chodnikowych, gruzu i ziemi. Zbudowana wspólnie przez mieszkańców okolicznych domów i żołnierzy batalionu „Kiliński”. Barykada powstała jako tymczasowe rozwiązanie przed ostrzałem niemieckim z ogródka przy gmachu BGK.

Bracka 20-23

Śródmieście

52°13'55.8"N 21°0'58.7"E

Barykada wykonana z płyt chodnikowych, cegieł, gruzu i ziemi. Później został dobudowano do niej bunkier, który wraz z barykadą tworzył skuteczną osłonę przed ogniem granatników. Bronił się na niej batalion „Kiliński”.

Chmielna 3-4

Śródmieście

52°13'59.9"N 21°1'7.4"E

Barykada wykonana z płyt chodnikowych, kubłów na śmieci, kamieni i ziemi. Wysokość – 1,60 m. Znajdowała się w obszarze działań 3. kompanii „Szare Szeregi-Junior” batalionu „Kiliński”, której dowódcą był ppor. Tadeusz Usarzewski „Tadeusz”.

Chmielna 39-40

Śródmieście

52°13'55.2"N 21°0'44.2"E

Barykada wykonana z 4 rzędów płyt chodnikowych, kubłów na śmieci i beczek po smole, zasypana ziemią. Wysokość – 1,60 m. Barykada znajdowała się w obszarze działań batalionu „Kiliński”.

Komitetowa 4-5, obecnie podwórko przy Pańska 5-7

Śródmieście

52°13'59.2"N 21°0'3.9"E

Podwójna barykada przeciwczołgowa, zbudowana z płyt chodnikowych, kostki brukowej, żelastwa i ziemi. Miała wysokość 1,50 m -2,00 m. Znajdowała się na terenie działań batalionu „Chrobry”.

Kopernika 1 - Pierackiego 14

Śródmieście

52°14'11"N 21°1'13.7"E

Barykada z płyt chodnikowych. Wysokość – 1,50 m. Znajdowała się w obszarze działań Grupy Bojowej „Krybar”.

Mariańska 1-2

Śródmieście

52°14'0.3"N 21°0'2.8"E

Podwójna barykada przeciwczołgowa z płyt chodnikowych, kostki brukowej, żelastwa i ziemi. Wysokość: 0,70 m -2,00 m. Znajdowała się w obszarze działań batalionu „Chrobry”.

Marszałkowska róg Siennej

Śródmieście

52°13'59.1"N 21°0'35.8"E

Barykada z płyt chodnikowych, gruzu, wozów, sprzętów i ziemi. Wysokość – 2,00 m. Znajdowała się na terenie działań Zgrupowania „Chrobry II”.

Marszałkowska 125-128

Śródmieście

52°14'3"N 21°0'33.4"E

Barykada wykonana ze skrzyń z ziemią, desek, kamieni, śmietników, umocniona płytami chodnikowymi i kamieniami. Wysokość – 1,40 m.

Marszałkowska 145-148

Śródmieście

52°13'8.4"N 21°1'5.7"E

Barykada wykonana z płyt chodnikowych, cegieł i ziemi. Wysokość – 1,30 m. Barykada została prawdopodobnie zbudowana przez ludność cywilną pod kierownictwem Powstańców. Znajdowała się w obszarze działań batalionu „Kiliński”.

Mazowiecka 1-2

Śródmieście

52°13'31.9"N 21°13'41.8"E

Barykada z płyt chodnikowych, cegieł, żelastwa i ziemi. Wysokość – 2,50 m. Zbudowali ją żołnierze batalionu „Kiliński”, jeńcy niemieccy i cywile. Barykada miała chronić przed ostrzałem z broni maszynowej z Ogrodu Saskiego.

Moniuszki 11-12 róg Marszałkowska

Śródmieście

52°14'3.6"N 21°0'33.6"E

Barykada wykonana z płyt chodnikowych, belek żelaznych i śmietników przysypanych ziemią. Wysokość – 1,70 m. Znajdowała się w obszarze działań batalionu „Kiliński”.

Nowy Świat 29-30

Śródmieście

52°14'0.3"N 21°1'9.9"E

Barykada wykonana z kostki brukowej. Wysokość – 1,70 m. Barykadę budowali cywile, którzy podczas prac zostali ostrzelani przez niemiecki czołg. Zginęły dwie osoby.

Nowy Świat 51-58a

Śródmieście

52°14'8.4"N 21°1'5.5"E

Osłona przejścia pomiędzy ulicami Ordynacką i Warecką. Barykada zbudowana z belek drewnianych, gruzu, drewnianych bębnów na kabel z napisami „Kabelwerke-Ożarów”, śmietników i ziemi. Została wykonana przez mieszkańców okolicznych domów z 3 na 4 sierpnia.

Nowy Świat 53-60

Śródmieście

52°14'9.5"N 21°1'5.8"E

Barykada z płyt chodnikowych, gruzu, drewnianych bębnów na kabel z napisami „Kabelwerke-Ożarów”, śmietników i ziemi.

Ordynacka 15-16

Śródmieście

52°14'8.6"N 21°1'8.4"E

Barykada z płyt chodnikowych, wraku samochodu, kubłów na śmieci wypełnionych ziemią. Wysokość – 1,60 m. Barykada znajdowała się w obszarze działań batalionu „Kiliński”.

Pańska 35-36

Śródmieście

52°13'56"N 20°59'49.5"E

Barykada z płyt chodnikowych, kostki brukowej, żelastwa i ziemi. Wysokość – 2,00 m. Znajdowała się na terenie działań batalionu „Chrobry”.

Pierackiego 16-17

Śródmieście

52°14'2.2"N 21°1'17.1"E

Barykada z płyt chodnikowych i ziemi. W chodniku wykopano rów. Wysokość barykady – 1,50 m, głębokość rowu – 1,00 m. Barykada znajdowała się na terenie działań Grupy „ Krybar”.

Próżna 9-14

Śródmieście

52°14'11.1"N 21°0'16.6"E

Barykada z płyt chodnikowych, worków z piaskiem, żelastwa i ziemi, konstrukcję wzmocniono rurami kanalizacyjnymi.

Przeskok 3-6

Śródmieście

52°14'0.8"N 21°0'50.3"E

Barykada wykonana z płyt chodnikowych zasypanych ziemią i cegłami. Wysokość – 1,20 m. Barykada znajdowała się na terenie działań batalionu „Kiliński”. Na barykadzie umieszczono brązową tablicę przedstawiającą Hansa Franka.

Sienkiewicza 11-14, róg Marszałkowskiej

Śródmieście

52°14'1.3"N 21°0'34.9"E

Barykada z narożnym bunkrem wykonana z płyt chodnikowych. Wejście do bunkru wiodło przez sklep firmowy „Krzysztof Brun i Syn – spółka akcyjna handlu towarami żelaznymi”. Wysokość barykady – 1,60 m.

Sienna 41-42

Śródmieście

52°13'54.6"N 21°0'4.6"E

Barykada przeciwczołgowa z ziemi, desek, drzewa i słupów. Wysokość – 2,00 m. Barykada mieściła się w obszarze działań Kompanii „Warszawianka” Zgrupowania „Chrobry II”.

Sienna 46-48

Śródmieście

52°13'55.7"N 21°0'6.8"E

Barykada przeciwczołgowa z kamieni, żelaza i ziemi. Wysokość – 1,20 m. Barykada mieściła się w obszarze działań Kompanii „Warszawianka” Zgrupowania „Chrobry II”.

Śliska 35-38 Śliska róg Komitetowej

Śródmieście

52°13'53"N 20°59'47.7"E

Podwójna barykada – osłona rowu, zbudowana z płyt chodnikowych, kostki brukowej i ziemi. Wysokość – 1,50 m. Barykada znajdowała się na terenie działań batalionu batalionu „Chrobry”.

Świętokrzyska 1-2

Śródmieście

52°14'12.3"N 21°1'9.4"E

Barykada wykonana z płyt chodnikowych, skrzyń, gruzu i ziemi. Wysokość – 1,70 m. Znajdowała się w obszarze działań batalionu „Kiliński”.

Twarda 1-4

Śródmieście

52°14'6.8"N 21°0'9"E

Podwójna barykada z płyt chodnikowych, pomiędzy którymi znajdowała się ziemia. Wysokość – 1,80 m. Barykada została zbudowna na terenie działań batalionu „Ostoja”.

Warecka - Nowy Świat

Śródmieście

52°14'8.3"N 21°1'6"E

Właz kanałowy obudowany 26 sierpnia przez jeńców niemieckich osłoną z płyt chodnikowych.

Widok 1-4

Śródmieście

52°13'53.1"N 21°0'54.1"E

Barykada wykonana z płyt chodnikowych, cegieł, gruzu, ziemi, krat i żelaznych beczek. Wysokość – 1,60 m. Barykada znajdowała się w obszarze działań batalionu „Kiliński”.

Widok 21-24

Śródmieście

52°13'52.1"N 21°0'48.7"E

Barykada wykonana z trzech rzędów płyt chodnikowych, kubłów na śmieci, koszy i worków z ziemią. Całość została przysypana ziemią. Wysokość – 2,00 m. Zbudowali ją żołnierze batalionu „Kiliński”.

Zgoda 10-11

Śródmieście

52°14'1.6"N 21°0'41.9"E

Barykada wykonana z płyt chodnikowych, worków z piaskiem, ziemi, gruzu oraz żelaznych prętów. Wysokość – 1,60 m. Znajdowała się na terenie działań batalionu „Kiliński”.

Zielna 25-26

Śródmieście

52°14'9.9"N 21°0'24.5"E

Podwójna barykada – osłona rowu łącznikowego, zbudowana z płyt chodnikowych, ziemi i gruzu. Wysokość – 1,20 m. Zbudowana przez żołnierzy batalionu „Kiliński” oraz ludność cywilną.

Zielna 26-27

Śródmieście

52°14'15.9"N 21°0'20.5"E

Barykada z płyt chodnikowych. Wysokość – 2,00 m. Barykada znajdowała się na terenie działań batalionu „Kiliński”.

Zielna 43-44 róg Próżnej

Śródmieście

52°14'12.7"N 21°0'22.6"E

Barykada z płyt chodnikowych, przed barykadą zgromadzono wozy i żelastwo. Wysokość – 2,00 m. Znajdowała się na terenie bronionym przez Powstańcze Oddziały Specjalne „Jerzyki”, które uczestniczyły m.in. w ataku na PAST-ę.

Franciszkańska 1-2

Śródmieście

52°15'12.6"N 21°0'23.3"E

Barykada z płyt chodnikowych ułożonych warstwowo, podsypanych ziemią i gruzem. Wysokość barykady: 3,00-3,50 m.

Freta 15-18 róg Świętojerska

Śródmieście

52°15'6"N 21°0'29.2"E

Barykada zbudowana z płyt chodnikowych ułożonych warstwowo (od czoła – na północy) i usypana w skarpę z ziemi i kamieni( od strony załogi – na południu). Z prawej (wschodniej) strony znajdowało się przejście szerokości około 60 cm. Wysokość barykady: 1,20 m-1,50 m.

Freta 27-38 róg Koźla

Śródmieście

52°15'8.7"N 21°0'25.4"E

Barykada zbudowana z ciosanego kamienia przykrytego ziemią (od czoła – na północy) oraz z płyt chodnikowych ułożonych warstwowo (od strony załogi – na południu) . Wysokość barykady: 1,50-1,80 m.

Freta 40 - Rynek Nowego Miasta 11

Śródmieście

52°15'8.9"N 21°0'27.7"E

Barykada zbudowana z płyt chodnikowych. Wysokość – 1,20 m.

Freta 52-55

Śródmieście

52°15'12.7"N 21°0'26.4"E

Barykada zbudowana z płyt chodnikowych wzmocnionych ziemią i kamieniami brukowymi. Wysokość – 1,80 m.

Jezuicka 3-8

Śródmieście

52°14'59.6"N 21°0'48"E

Barykada z worków z mąką, ziemi, płyt chodnikowych i gruzu. Wysokość – 1,20 m.

Kapitulna 1-4

Śródmieście

52°14'52.4"N 21°0'37.6"E

Barykada wykonana z płyt chodnikowych, wzmocniona wałem ziemnym. Wysokość – 1,20 m.

Boleść 4-5

Śródmieście

52°15'7.9"N 21°0'43.8"E

Barykada zbudowana z beczki żelaznej po smarach, wózka, żelastwa i ziemi. Przy końcu barykady znajdował się bunkier zbudowany z cegieł i płyt chodnikowych. Wysokość barykady – 1,20 m.

Boleść 6-9

Śródmieście

52°15'8.6"N 21°0'45.5"E

Barykada z bloków ceglanych, płyt chodnikowych, starych beczek i ziemi. Wysokość barykady – 2,00 m.

Brzozowa 16-31 róg Kamienne Schodki

Śródmieście

52°15'3"N 21°0'44.6"E

Barykada usypana z kamiennej kostki brukowej. Wysokość barykady – 1,50 m.

Brzozowa 26-45 róg Mostowa

Śródmieście

52°15'6.3"N 21°0'41.3"E

Barykada utworzona z rozbitego niemieckiego samochodu, obłożonego kamieniami, ziemią i starym żelastwem. Wysokość barykady – 2,00 m.

Brzozowa 6 róg Celna

Śródmieście

52°15'1.2"N 21°0'48.7"E

Barykada z płyt chodnikowych i skrzyń wypełnionych ziemią. Wysokość barykady – 2,00 m.

Celna 3 - Rynek Starego Miasta (Barssa) 2

Śródmieście

52°15'0.1"N 21°0'48.2"E

Barykada z płyt chodnikowych i cegieł, przysypana ziemią. Wysokość – 1,30 m.

Długa 13/15-22

Śródmieście

52°14'57"N 21°0'25.5"E

Barykada, do budowy której częściowo użyto murów z domu na rogu ulic Nowiniarskiej i Długiej, a częściowo (od strony kościoła) wykorzystano rozbite bloki ścienne (na spód i od strony wewnętrznej) oraz kostkę granitową (na czoło i na wierzch). Wysokość ok. 2,00 m.

Długa 2-3 wylot na Freta

Śródmieście

52°15'4.4"N 21°0'32.3"E

Barykada zamykająca ul. Długą przed wylotem na ul. Freta. Zbudowana z płyt chodnikowych ułożonych warstwowo (czoło barykady – po stronie zachodniej) i przysypana ziemią i kamieniami (od strony załogi – na wschodzie). Wysokość barykady: 1,20-1,50 m.

Mostowa 13-20

Śródmieście

52°15'4.7"N 21°0'37.4"E

Nasyp z ziemi. Wysokość – 1,40 m.

Mostowa 29-32

Śródmieście

52°15'3.3"N 21°0'35.5"E

Barykada z kubłów, kamieni i ziemi. Wysokość – 1,50 m.

Mostowa 5-8 róg Stara

Śródmieście

52°15'6.9"N 21°0'41.6"E

Barykada zbudowana z cegieł. Wysokość – 1,80 m.

Mostowa 7-14 róg Stara

Śródmieście

52°15'6.8"N 21°0'40.9"E

Barykada zbudowana z cegieł. Wysokość: 1,30 – 2,30 m.

Nowomiejska 18-19 róg Podwale

Śródmieście

52°15'3"N 21°0'34.6"E

Barykada z płyt chodnikowych, skrzynek, kubłów na śmieci i ziemi. Wysokość – 1,30 m.

Nowomiejska 2-23

Śródmieście

52°15'0.6"N 21°0'40.6"E

Barykada zbudowana z płyt chodnikowych. Wysokość barykady – 1,50 m.

Podwale 19-28

Śródmieście

52°14'58.1"N 21°0'33.4"E

Barykada całkowicie wykonana z płyt chodnikowych. Wysokość barykady – 1,60 m.

Podwale 19-32

Śródmieście

52°15'1.8"N 21°0'35"E

Barykada z płyt chodnikowych, kamieni, wzmocniona ziemią. Wysokość – około 2,50 m.

Kapitulna 8-9

Śródmieście

52°14'52.3"N 21°0'35.9"E

Barykada wykonana z płyt chodnikowych, wzmocniona narzuconymi kamieniami i ziemią. Wysokość – 1 m.

Kapucyńska 1-2

Śródmieście

52°14'49.8"N 21°0'37.7"E

Barykada wykonana z płyt chodnikowych, kamieni, cegły i piasku. Wysokość – 1,50 m.

Kościelna 6 - Rynek Nowego Miasta 12

Śródmieście

52°15'13.2"N 21°12'45.9"E

Barykada usypana z kamieni i ziemi. Wysokość barykady – 2,00 m. Obiekt broniony od 23 sierpnia przez batalion „Wigry”.

Krzywe Koło 11-30

Śródmieście

52°15'2.6"N 21°0'39.6"E

Barykada zbudowana z cegieł, obsypana ziemią i gruzem. Wysokość barykady – 1,80 m.

Krzywe Koło 1-2

Śródmieście

52°15'3"N 21°0'41.2"E

Barykada zbudowana z płyt chodnikowych, przysypana gruzem i ziemią. Wysokość – 1,40 m.

Miodowa 13-14

Śródmieście

52°14'49.3"N 21°0'34.7"E

Barykada wykonana z płyt chodnikowych wzmocnionych kamieniami, gruzem i ziemią. Wysokość – 1,20 m.

Miodowa 26-27

Śródmieście

52°14'55.5"N 21°0'24.1"E

Barykada zbudowana z trzech wozów tramwajowych obłożonych płytami chodnikowymi i kamieniami. Największa barykada na ul. Miodowej zamykająca pl. Krasińskich, wzniesiona 3 sierpnia 1944 roku przez żołnierzy batalionu „Łukasiński”.

Miodowa 4-5

Śródmieście

52°14'47.5"N 21°0'43.4"E

Barykada, której głównym elementem był wagon tramwajowy. Została zbudowana 1 sierpnia 1944 roku przez żołnierzy Wojskowej Służby Ochrony Powstania oraz ludność cywilną.

Wójtowska 3

Śródmieście

52°15'20.3"N 21°0'28.2"E

Barykada ze złomu i żelaznych beczek wypełnionych ziemią. Wysokość – 1,20 m.

Zakroczymska 15

Śródmieście

52°15'20.2"N 21°0'20.2"E

Barykada z kostki brukowej, nasyp ziemny. Wysokość – ok. 2,00 m.

Zakroczymska 2 - Franciszkańska 1

Śródmieście

52°15'13.6"N 21°0'24.9"E

Barykada z płyt chodnikowych ułożonych warstwowo i podsypanych ziemią, kamieniami i gruzem. Wysokość barykady – 3,50 m.

Zakątna

Białołęka

52°18'38.7"N 20°58'43"E

Barykada z ziemi. Wysokość barykady – 0,80 m.

Podwale 27-40

Śródmieście

52°15'1.4"N 21°0'34"E

Barykada wykonana z płyt chodnikowych, wzmocniona gruzem, kamieniami i ziemią. Wysokość – 1,30 m.

Podwale 3-6

Śródmieście

52°14'50.3"N 21°0'44.4"E

Barykada wykonana z cegły i częściowo z kostki brukowej; wysokość 1,70 m. (R. Śreniawa-Szypiowski, Barykady Powstania…, s. 292). 7 VIII 1944 obsadę stanowili żołnierze 4. komp. ppor. „Osy” z baonu AK „Kiliński”, następnie oddział z baonu AL im. „Czwartak

Podwale 9-18

Śródmieście

52°14'52.9"N 21°0'38.7"E

Barykada wykonana z płyt chodnikowych, wzmocniona gruzem ceglanym, kamieniami i złomem. Wysokość – 1,60 m.

Przyrynek 1

Śródmieście

52°15'15.7"N 21°0'29.4"E

Barykada z kamieni i ziemi. Wysokość barykady – 1,50 m.

Przyrynek 4-7

Śródmieście

52°15'17.5"N 21°0'30.2"E

Barykada zbudowana z płyt chodnikowych, wzmocnionych ziemią i kamieniami brukowymi. Wysokość – 1,50 m.

Rybaki 32-33

Śródmieście

52°15'22.1"N 21°0'34.6"E

Barykada zbudowana przez mieszkańców okolicznych domów. Była osłoną dojścia do bunkra, którym wchodziło się do szkoły.

Rynek Starego Miasta 31-42

Śródmieście

52°14'59.6"N 21°0'40.8"E

Barykada wykonana z płyt chodnikowych. Wysokość – 1,20 m.

Stara

Śródmieście

Barykada przeciwczołgowa – wał ziemny. Wysokość – 1,50 m.

Długa 9-14

Śródmieście

52°14'55.9"N 21°11'9.5"E

Pierwsza barykada wchodząca w skład systemu obronnego ul. Długiej ciągnącego się na szerokości ok. 50 m od ul. Długiej 16 po narożnik ul. Długiej 7. Barykada zbudowana z kostki brukowejj, kamieni, ziemi, żelaznych belek i wózków.

Pomóż zespołowi Muzeum Powstania Warszawskiego w poszukiwaniu i uzupełnianiu wielu nieodkrytych jeszcze historii.

Zapoznaj się z pełnym katalogiem opracowanych przez zespół Muzeum Powstania Warszawskiego zdjęć lotniczych polskiej stolicy. Przeglądając fotografie z pewnością trafisz na interesujące obiekty, których historie warto pogłębiać. Napisz, o czym jeszcze i dlaczego powinniśmy opowiedzieć. Wspólnie będziemy wybierali kolejne tematy badawcze – warstwy poznawania korzeni naszego miasta.

Zobacz bazę zdjęć